هنگ درام

هنگ‌درام یکی از آلات موسیقی است که شنونده را با کششی قوی، هیپنوتیزم و مجذوب خود می کند و صدایی منحصر به فرد در لحن خود دارد. این ساز منشأ خود را از خانواده درام های فولادی و به تقلید از استیل پن های فولادی سنتی جزایر کارائیب گرفته است.

 در ابتدا، هنگ‌درام به عنوان “هنگ”(Hang) شناخته می‌شد.  کلمه ای که در گویش آلمانی برن به معنای “دست” است زیرا این ساز با دست نواخته می شد. به عبارت دیگر، می توان از آن به عنوان اصطلاحی استفاده کرد که برای گروهی از آلات موسیقی منحصر به فرد استفاده می شود که ناشی از علاقه روزافزون جهانی به Hang است.

 میراث این ساز از برن سوئیس سرچشمه می گیرد. جایی که فلیکس رونر و سابینا شرر این ساز چند وجهی به نام هنگ را ساختند. قبل از ابداع ساز هنگ درام، سازهای دیگری به نام SteelPan  با بدنه کاملاً فلزی و ساختار ابتدایی حدود ۱۷۰۰ میلادی در آفریقا و آمریکای جنوبی و بعد از آن از گالن‌های فلزی (گالن‌هایی با ظرفیت ۵۵ گالن) خالی ساخته می شده است که در جشن‌ها و مراسم طرفداران پر و پا قرصی داشته‌ و به نوازندگان آن ” پن ایست ” (Panists) گفته می‌شده.

فلیکس رونر اولین نوازنده برجسته استیل پن ترینیداد بود که اولین بار در اوایل دهه 70 در اروپا به رسمیت شناخته شد. با درک روشنی از استیل پن، او و شریک تجاری خود سابرینا شارر PANArt را تأسیس کردند. شرکتی که به دلیل ایجاد آلات موسیقی دندانه دار در سال 1990 شناخته شده بود. در سال 2001 بود که فلیکس و سابرینا رسما هنگ را در Musikmesse فرانکفورت معرفی کردند.

این ارائه منجر به محبوبیت هنگ به عنوان یک ساز موسیقی به دلیل لحن اسرارآمیز و زیبا و همچنین مقیاس های منحصر به فرد آن شد. با این حال، سازندگان آن را به تولید انبوه نرساندند و در نتیجه تنها در تعداد محدودی در هر سال، این ساز در دسترس بود. دلیلش این است که سازندگان، این ساز را یک خلاقیت هنری و تخیلی می دانستند و نه چیزی که به راحتی در سراسر جهان فروخته شود. به همین دلیل بود که نسخه‌های مختلف از اروپا و ایالات متحده توسط سازندگان دیگر در حدود سال 2007 شروع به انتشار کردند. در حال حاضر بیش از 200 سازنده هنگ‌درام در جهان با درجات مختلف کیفیت عینی و ذهنی وجود دارد.

 به منظور حفظ اصالت این ساز منحصر به فرد، فلیکس و سابرینا سیاستی را اتخاذ کردند که در آن مشتریان بالقوه ای که می خواستند ساز را خریداری کنند، باید نامه ای دست نویس ارائه می کردند و توضیح می دادند که چرا به آن نیاز دارند. در سال 2013، پان آرت برای حفظ ارزش، رمز و راز و دست نیافتنی بودن این ساز موسیقی متمایز، تولید هنگ را متوقف کرد.

چه چیزی هنگ درام را متفاوت می کند؟

مخترعان هنگ نام آن را علامت تجاری کردند و حقوق قانونی آن را تحت PANArt گرفتند. پس از مدتی این ساز در میان برخی از نوازندگان رواج یافت و افراد دیگری نیز به ساخت این سازها روی آوردند. با توجه به حقوق قانونی، سازندگان دیگر مجبور بودند نام سازهای خود را به گونه ای دیگر انتخاب کنند. در آن زمان بود که آنها کلمه “handpan” را پیدا کردند. نام “هنگ” فقط محدود به سازهایی است که توسط PANArt ساخته شده است در حالی که نام “handpan” به هر نوع دیگری از نوع هنگ‌درام که توسط سازندگان ساز غیر از PanArt ساخته شده است اشاره دارد.

 اگرچه “هنگ‌درام”( hangdrum) اصطلاحی است که معمولاً توسط اکثر مردم به صورت شفاهی برای اشاره به این ساز استفاده می شود، سازندگان اصلی معتقدند که عنوان ساز موسیقی باید هنگ باشد.

 نام‌های متداول‌تری غیر از هندپن وجود دارد: handpanm, Pantam, hand drum, hang drum (که اصطلاحی نادرست است) و بسیاری دیگر.

این ساز اغلب با صدای چوبی عرفانی با طنین شنیدنی توصیف می شود. هنگ به عنوان یکی از پیشرفته ترین و منحصر به فرد ترین آلات موسیقی آکوستیک اختراع شده در قرن بیست و یکم و همچنین یکی از بزرگترین هدایای جامعه موسیقی (به ویژه سازهای کوبه ای) در نظر گرفته می شود.

 هیجان انگیزترین بخش در مورد ساز این است که هر کسی می تواند آن را بنوازد. به لطف آن، افراد بیشتر و بیشتری هنگ‌درام را به عنوان راهی برای آرامش و آرامش خود انتخاب می کنند. همچنین در بین معلمان یوگا و شفا دهنده های صدا محبوبیت پیدا می کند.

 از آنجایی که این ساز جدید است، هیچ قانون یا روال سختگیرانه ای در مورد نحوه نواختنش وجود ندارد. شما در انتخاب هر روش و سبک نوازندگی آزاد هستید. این فلسفه ای است که ما سعی می کنیم آن را نیز به اشتراک بگذاریم: لازم نیست موسیقیدان باشید، مجبور نیستید به قوانین خاصی پایبند باشید، فقط خودتان باشید و خودتان !

 پیدایش اولین هنگ درام ها

 نسل اول

از سال 2001 تا 2005 نسل اول هنگ درام در مقیاس های مختلف تا 45 مدل صدای مختلف ارائه شد. سازندگان ساز، الهام اولیه خود را از ریشه های موسیقی قومی و محلی با مدل هایی از قبیل Aeolian، Ake Bono، Hijaz، Melog،Pygmy و Zhi Diao ارائه کردند. از سال 2001 تا 2004 هر سازدارای هشت نت بود.
در سال 2005، PANArt توانست تغییر قابل ملاحظه ای در هنگ درام به وجود آورده و Low Hang با Ding تنظیم شده را به F3، E3 یا E♭3 ارتقا بخشد. . در نسل اول، هر ساز بصورت مجزا شماره گذاری شده بود.

نسل دوم

در بهار سال 2006، سازندگان هنگ درام نسل جدیدی از این ساز دوست داشتنی را ارائه دادند. این نسل (اغلب به عنوان نسل دوم نامیده می شود) دارای یک پوشش سطحی از برنج خاردار بر روی فولاد نیتراته و همچنین یک حلقه برنج در اطراف دور نیمکره است. این نسل دارای دو گام و اسکیل (A3 A4 ) و همچنین یکی دیگر از (D4) در دینگ به نت های مختلف وصل شدند.
اکثریت سازهای تولید شده نسل دوم دارای هفت نت بود. دراین نسل Ding از حال گرد به بیضی متمایل شده و سایر نت ها در زاویه ای در حدود 45 درجه از Ding امتداد پیدا کردند. در این نسل هر کدام از سازها دارای سریال مربوط به خود در داخل هنگ درام حک شد. هیچ نام و مدل مشخصی به نسل دوم به طور رسمی اختصاص داده نشد.

نسخه انتگرال

تاریخچه هنگ درام را وقتی متوجه میشویم که میبینیم این ساز برعکس سازهای دیگر راه جهانی شدن را به سرعت طی کرده است. یکی از دلایل آن ایجاد تغییرات و بهینه کردن مناسب ساز است.
در بهار سال 2008 سازندگان این ساز اعلام کردند که نسخه جدیدی از هنگ درام با نام Hangout Integral معرفی خواهد گردید.

اعداد با H در مقابل (H1، H2، و غیره) شروع شده و با اولین گام انتگرال در نوامبر 2007 به پایان رسید. تغییرات متعددی نشان دهنده نسخه انتگرال بود. تنها یک گام و با هفت نت در دایره
(D3 Ding، A3، B ♭ 3، C4، D4، E4، F4، A4) معرفی شد.

تغییرات نسبت به نسخه قبلی
حفره Gu به شکل بیضی تغییر شکل داد . شکل ساز نیمکره پایینی به منظور تیون کردن ساز به سه قسمت D5، F5 و F♯5 تقسیم شده است. تغییرات قابل توجهی در Ding انجام شد . یک سوراخ دایره ای در گنبد ساز ساخته شده و بافت برنجی به آن نصب می گردد .همچنین منطقه مسطح Ding و نت ها در دایره تغییر می یابد، به طوری که میتوان آنرا حرکتی رادیکالیستی در طراحی به نسبت نسل دوم دانست. لوگوی PANArt، شماره سریال، تاریخ نهایی شدن و امضاء سازندگان Hang در سمت چپ Hang در نزدیکی مرکز دو نیم کره که محل اتصال دو پوسته است ، قرار می گیرد. وقتی نگاهی به تاریخچه هنگ درام می اندازیم میبینیم تغییرات زیاد گسترده نبوده است اما دارای تاثیرات مثبتی بر روی سازداشته.

نسخه آزاد

هر چیز پرطرفداری سریعا تجاری می شود. و با مقاومت سازندگان آن افراد دیگری تصمیم گرفتند وارد کارزار ساخت و فروش این ساز شوند. در تاریخچه هنگ درام در ابتدا افراد کمی نسبت به ساخت آن اقبال داشتند. امروزه تعداد سازندگان رسمی این ساز در کل دنیا بیشتر از پانصد نفر است. این عمل باعث شد که دیگر قید و بند های هنگ درام نسخه انتگرال نباشد و سازندگان درصدد ارتقای روزافزون ساز خود برآمدند. با وجود این تعداد سازنده اما به دلیل دشواری ساخت هنوز هم هنگ درام به عنوان یکی از سازهای گران قیمت محسوب میگردد.

هندپن

شرکت هالو یا پنتایون استیل دومین سازنده این ساز است. بعد از ساخت این ساز توسط هالو درگیری هایی بین پن ارت و هالو اتفاق افتاد که ناشی از کپی رایت بود. پن آرت عقیده داشت این ساز ابداع آنها بوده نه می توان آنرا کپی کرد و نه از اسم آن استفاده کرد.
در راستای همین موضوع در سال 2009 به دلایل تجاری هالو تصمیم گرفت نام این ساز را به هندپن تغییر دهد. شاید در نگاه اول اسم جالبی نباشد اما خب به دلایل تجاری ناچار از تغییر نام بود. از همان زمان در کشورهای مختلف این ساز را با نام هندپن نیز می شناسند.

پنتام

با توجه به اینکه اسم هندپن چندان جالب نیست یک شرکت از سرزمین های اشغالی در سال 2013 اقدام به تغییر نام این ساز به پنتام کرد. پنتام ترکیبی از کلمات “Steelpan” و “Ghatam” است ، که گفته می شود دو ابزار الهام بخش در ایجاد اولین هنگ درام بوده است.
در حقیقت هیچ تفاوتی بین هنگ درام و هندپن و پنتام از لحاظ فنی ، صدا ، ظاهر وجود ندارد و فقط مساله تجاری باعث تغییر نام شده است البته سازندگان اخیر تغییراتی در ظاهر آن داده اند که باعث بهبود صدای آن شده است.
با توجه به اینکه در ایران قانون کپی رایت وجود ندارد شما میتوانید به راحتی از اسم هنگ درام استفاده کنید.

نحوه ی ساخته شدن هنگ درام

آیا می خواهید بدانید که هنگ درام ها چگونه ساخته می شوند و از چه چیزی ساخته می شوند؟ متحیر شده اید که چگونه می توانند مانند فرشته ای که در مخمل پیچیده شده آواز بخوانند، اما مانند پاساژهای یک درامر حرفه ای پرتحرک هم باشند؟ پس این مقاله را بخوانید.

اعتراف می‌کنم، من مجذوب فیزیک هندپن ها هستم: نحوه ساخت آن‌ها، طنین (طول صدای یک نت پس از زدن)، دینامیک (بلندی صدا/ نرم‌بودن) و هارمونیک‌ها (فرکانس های متفاوت صدا)؛ و تفاوت بین همه هندپن ها. چیزی که می خواهم به شما بگویم ممکن است کمی عجیب باشد، اما امیدوارم برای شما جالب باشد و چیزهای جالبی یاد بگیرید!

 دنیای هنگ درام به طور سنتی پوشیده از پنهان کاری بوده است. از نسخه اصلی و ثبت اختراع Hang® گرفته تا صنعتگران و سازندگان جدید با روش های کاملاً محافظت شده خود، کشف جزئیات در مورد عملکرد این سازهای زیبا دشوار بوده است. اما از تعاونی‌های هندپن و سایر افراد متخصص که مایل به اشتراک گذاری بوده‌اند، اکنون بیش از هر زمان دیگری می‌دانیم.

 بیشتر هنگ درام ها بین 45 تا 60 سانتی متر قطر دارند. آنها از فولاد خام/معمولی، فولاد نیترید شده یا فولاد ضد زنگ  در ضخامت ها و کیفیت های مختلف ساخته شده اند و از دو پوسته محدب (گنبدی) به هم چسبیده تشکیل شده اند.

پوسته‌ها  (The shells)

پوسته ها در ابتدا به صورت ورقه های مسطح هستند  که می توانند به صورت دستی، تکنیک خم کاری چرخشی، کشش عمیق یا هیدروفرم شوند.

ساخت پوسته با چکش کاری دستی (Hand Sunk Shells)

پوسته های دستی با چکش دستی یا پنوماتیک/هوا ساخته می شوند. برای قالب‌گیری فقط یک نیم پوسته، هزاران ضربه لازم است، که به معنای زمان و عضله زیاد است، اما بسیاری از سازندگان این روش را ترجیح می‌دهند، زیرا به تولید اصلی پانل فولادی وفادار است. بدون نیاز به کیت گران قیمت، صدا و ظاهر واقعاً منحصر به فردی را در هر ساز ایجاد می کند.

ساخت پوسته با خم کاری چرخشی (Spun Shells)

در مرحله بعد، ما پوسته های Spun را داریم. اینها با محکم کردن یک دیسک فلزی روی یک ماشین تراش ساخته می شوند که باعث چرخش دایره ای می شود. سپس یک ابزار ویژه به نام باک در مقابل آن قرار می گیرد و از وسط دیسک شروع می شود و به آرامی به سمت بیرون می رود، در نتیجه فلز را به شکل کاسه/پوسته شکل می دهد که به چرخش خود ادامه می دهد. این پوسته‌های تابیده شده پسر عموی پوسته‌های رول هستند که توسط پانتئون استیل (با شهرت Halo) ثبت شده است، که از ماشین‌های ریسندگی سازگار با چرخش‌های مختلف در دقیقه استفاده می‌کنند و همچنین نحوه نگهداری و شکل‌گیری پوسته را تغییر می‌دهند.

پوسته های ساخته شده با کشش عمیق (Deep Drawn Shells)

اولین Hang® پن آرت با پوسته های عمیق کشیده شده ساخته شد. این روش ساخت پوسته بعدها توسط گروهی از سازندگان اروپایی از جمله Shellopan و Ayasa آغاز شد و مورد علاقه امثال Saraz و بسیاری دیگر قرار گرفت. این روش شامل یک قالب سفارشی به شکل پوسته و حلقه‌هایی است که در یک پرس کشش عمیق صنعتی نصب می‌شوند که در عرض چند ثانیه ورق مسطح را به شکل پوسته ی نیم کره در می آورد.

 کشش عمیق این مزیت را دارد که بافت فلزی ورق فولادی می توانند از طریق حلقه ها بلغزند، به طوری که شکل پوسته نه تنها با کشش فلز، بلکه با جریان یافتن بافت فلز به داخل شکل می گیرد و توزیع یکنواخت ضخامت و کیفیت ثابت را تضمین می کند. بزرگترین تولید کننده پوسته های عمیق کشیده شده Ayasa Instruments است.

پوسته‌های هیدروفرم شده (Hydroformed Shells)

 و آخرین اما نه کم اهمیت، روش تشکیل پوسته با آب تحت فشار است. سانپن اولین کسی بود که از این روش برای ساخت پوسته های فولادی ضد زنگ برای نوع مخصوص هنگ‌درام خود استفاده کرد. کالین فولک، نوازنده و سازنده مشهور، طرح‌های خود را در سال 2015 از روش هیدروفرمینگ با استفاده از آب از یک واشر فشار خانگی در دسترس عموم قرار داد. دو قاب محکم، 24 پیچ و مهره عظیم، تعداد زیادی نبوغ و چند اشتباه و موپ اضافه کنید و پوسته های شما در عرض چند دقیقه تشکیل می شوند. هیدروفرمینگ یک روش عالی است و نتایج کاملاً مشابه فولاد کششی عمیق است. با هیدروفرمینگ ضخامت کمی کمتر و فولاد کمی بیشتر کشیده می شود.

نت ها

حالا ما پوسته ها را داریم، وقت آن است که صدای زیبای موسیقی را اضافه کنیم. ایجاد و کوک کردن هر نت سخت ترین و کندترین بخش فرآیند است. “اهداف مقدس” برای سازندگان عبارتند از: وضوح، ثبات و عمق لحن، هارمونیک ها و تن های متمایز، رزونانس غنی و تداخل صفر (که در آن صدای یک نت با دیگری تداخل منفی می کند). به هر حال، اگر به یادآوری کوچکی در مورد همه آن کلمات فنی نیاز دارید، واژه نامه اصطلاحات handpan ما را بخوانید.

 هرچه استرس یا ضربه چکش کمتری در طول فرآیند تنظیم وارد کنید، بهتر است. بسیاری از سازندگان هندپن خود را چندین بار در این مرحله در کوره می پزند تا از دوام کوک اطمینان حاصل کنند.

 روی پوسته بالایی، نت مرکزی دینگ نام دارد. این بم ترین و معمولاً پرطنین ترین نت است و اکثر آنها محدب هستند، اگرچه برخی سازندگان نسخه مقعر را ترجیح می دهند. این دو سبک به طور غیررسمی “outies” و “innies” نامیده می شوند.

 با تکنیک مناسب و اصطکاک کافی (از دست های خشک، کمی رزین یا کمان ویولن)، می توانید حلقه دینگ را مانند یک کاسه آواز بسازید.

 ‌بلافاصله اطراف دینگ “شانه” است – قسمت صافی که می تواند طیف وسیعی از صداهای ضربی و با کمی تمرین و تکنیک، هارمونیک های 5 و اکتاو بالاتر تولید کند.

 در یک الگوی دایره ای در اطراف پوسته دینگ بین 6 تا 15+ نت مقعر وجود دارد که شبیه فرورفتگی هستند. اینها، به نوبه خود، توسط ” تن فیلدها” احاطه شده اند – قسمت های صاف اطراف نت ها که کیفیت های ضربه ای بیشتری تولید می کنند، مانند شانه دینگ.

هنگامی که در الگوی چپ-راست-چپ-راست از بزرگ ترین (بم ترین) تا کوچک ترین (زیرترین) نواخته می شود، نت ها یک گام را تشکیل می دهند. بدون محدودیت های بسیاری از سازها، هنگ درام ها می توانند هم ماژور و هم مینور باشند و عملاً هر نوع موسیقی، از جاز گرفته تا رگی، مالیخولیایی، مدیتیشن، سلتیک و خاورمیانه را پوشش دهند.

در نهایت، در پوسته پایینی، یک سوراخ صوتی تنظیم شده به نام Gu وجود دارد که یک نت باس تولید می کند. صداها از طریق تکنیک مکش و ضربه ی هوا ایجاد می‌شوند که «رزونانس هلمولتز» را تولید می‌کند – در اینجاست که اثر «ضربه باد» شبیه به دمیدن در بالای بطری خالی بوجود می آید. همچنین قرار دادن نت های اضافی در پایین برای سازندگان محبوب شده است.

علاوه بر نواحی دارای نت و قسمت هایی که هارمونیک تولید می کنند، بسته به اینکه کجا و چگونه آن را لمس می کنید، می توانید بسیاری از صداهای ضربی باورنکردنی را از هنگ درام دریافت کنید. نوازندگان Handpan اغلب از لبه‌های پوسته Ding یا ناحیه بین شانه و تن فیلدها استفاده می‌کنند تا طیفی باورنکردنی از ضربات و ضربه‌ها ایجاد کنند. با استفاده از انگشتان دست، کف دست، بند انگشت و حتی آرنج!

 سمت Gu نیز وجود دارد که به خودی خود مانند ساز دیگری است و اغلب در جمع ها به عنوان همراهی ضربی سازهای دیگر استفاده می شود. هندپن از نظر فنی یک طبل نیست، اما مطمئناً می تواند مانند یک طبل رفتار کند!

فرکانس

و در نهایت، برای به جریان افتادن و شنیده شدن موسیقی در بین ما، فرکانس وجود دارد. هندپن متعلق به خانواده ایدیفون است، یعنی هر ابزار موسیقی که عمدتاً با ارتعاش کل بنده ی ساز صدا ایجاد می کند، نه سیم، هوا یا پوست و…

 بیشتر هنگ درام ها روی 440 هرتز (هرتز، یعنی فرکانس امواج صوتی) تنظیم شده‌اند، اما گزینه‌ای برای هندپن های 432 هرتزی نیز وجود دارد که با هنگ درام های 440 هرتزی هماهنگ نمی شوند اما صدایی شگفت‌انگیز دارند.

 بنابراین ما یک جمع‌بندی اولیه از رنگین کمان صداهایی که یک هندپان می‌تواند تولید کند. کیفیت مواد، ساخت پوسته و کوک، مهارت سازنده و کمی جادو، به این معنی است که آنها می توانند متفاوت تر از هر ساز دیگری روی زمین آواز بخوانند.

نت های ساز هنگ درام

نت اصلی ساز هنگ درام یا «دینگ»، بم ترین نت از نظر اکتاو صدایی یا به عبارتی بم‌ترین صدا را تولید می‌کند. گاهی دیده شده‌ که با مجموعه نت‌های ثابت برای دو ساز مختلف، دینگ با نت متفاوتی ساخته می‌شود. در روش نوشتاری نت‌ها، نت دینگ با یک علامت از باقی نت‌ها جدا می‌شود.
به طورمثال:
D / A C D E F G A
این مثال نشان می‌دهد که نت اصلی یا همان دینگ شامل نت D یا RE است.

هر نت بر روی ساز هنگ درام دارای فضای مشخصی می باشد که به آن Tone Field گفته می‌شود و معمولاً به فرم دایره یا بیضی ساخته می شود. تحقیقات جدید در زمینهٔ فرم نت‌ها این را نشان می‌دهد که فرم بیضی برای Tone Field نت‌های هنگ درام نتیجه بهتری در زمینه انتشار، حجم و پایداری صدا ی هنگ درام ایجاد خواهد کرد. همچنین امکان بیشتری در ایجاد افکت‌های صوتی را فراهم می‌کند. بدست آوردن اندازه صحیح تن فیلدها برای ایجاد آن روی بدنه ساز بسیار دقیق و حساس می باشد و هر سانتی‌متر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

تعداد نت‌ها در ساز هنگ

در مدل های رایج ساز هنگ درام کاسه ی بالایی دارای یک نت دینگ و 8 نت دیگر در روی بدنه قوس بالایی است. اما امروزه سازندگان با تغییراتی که در تعداد نت‌ها روی بدنه بوجود آورده اند تعداد نت‌ها را به ۲۲هم رسانده‌اند. البته لازم به ذکر است بالا رفتن تعداد نت‌ها طبیعتاً برای نوازندگان هنگ امکان مثبتی خواهد بود ولی به دلیل محدودیت فضای روی ساز نت‌های هنگ درام، زیر تر و به اکتاوهای بالاتر خواهند رفت. گفتنی است که به خاطر این محدودیت در ساز هایی با تعداد نت بالا برخی نت ها را در زیر ساز قرار می دهند.